اختلالات خواب و نحوه درمان آن
دلایل متفاوتی برای به وجود آمدن اختلالات خواب وجود دارد، ممکن است به خاطر مسافرت، استرس بیماری و غیره باشد. البته که متوجه شدن دلیل این اختلال برای از بین بردن آن بسیار مهم است اما تأثیراتی که بر زندگی افراد می‌گذارد بسیار مشهود و عمیق‌تر است. این اختلالات خواب زمانی که بر زندگی روزمره افراد تأثیر بگذارد، نیاز به پیگیری و درمان دارد. در دنیای امروزی، به خاطر شرایط و سبک زندگی متفاوت، اختلالات استرس و اضطراب و بیماری‌های متفاوت، اختلالات خواب همواره رو به افزایش است و کم‌کم تبدیل به یکی از معضلات بشر امروزی شده است.
اختلالات خواب چیست
به طور کلی می‌توان گفت که اختلالات خواب، به گروهی از شرایط گفته می‌شود که بر توانایی منظم خوابیدن فرد، تاثیر می‌گذارد و مانع از داشتن 8 ساعت خواب مفید در اشخاص می شود. این اختلالات می‌تواند بر اثر مشکلات سلامتی یا استرس زیاد به وجود آید. طبق تحقیقات انجام شده بیش از یک سوم بزرگسالان به اختلال خواب مبتلا هستند و از این بیماری رنج می‌برند. همچنین طبق گزارشات، مشخص شده است که اکثر دانش آموزان دبیرستانی کمتر از 8 ساعت می‌خوابند. اغلب افراد به دلیل استرس زیاد، برنامه‌های کاری شلوغ و سایر عوامل بیرونی، با مشکلات خواب روبه‌رو می‌شوند. با این حال، هنگامی که این مسائل به طور منظم شروع می‌شوند و بر زندگی افراد تأثیر می‌گذارند، می‌توانند نشان‌دهنده اختلالات خواب باشند. بسته به نوع اختلالی که به آن مبتلا هستید، ممکن است به سختی به خواب بروید و در طول روز دچار خستگی مفرط شوید. کمبود خواب می‌تواند بر میزان انرژی، خلق و خو، تمرکز و سلامتی کلی بدن تأثیر منفی بگذارد.
در برخی موارد، اختلالات خواب می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری پزشکی یا روانی دیگری باشد. این اختلالات خواب، در نهایت پس از برطرف کردن مشکل زمینه‌ای، حل خواهد شد. اما زمانی که اختلالات خواب به خاطر مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای نباشد، باید به روانشناس خوب و با تجربه مراجعه کنید و طبق تشخیص و نظر ایشان، از درمان‌های پزشکی یا تغییر دادن شیوه زندگی استفاده کنید. اگر مشکوک به ابتلا به اختلالات خواب هستید، باید فوراً و بدون اتلاف وقت برای تشخیص قطعی و درمان این اختلال اقدام فرمایید. در صورتی که این اختلالات خواب هرچه زودتر و سریع‌تر درمان نشوند، عواقب بسیار جبران‌ناپذیری بر روی سلامت اشخاص خواهد داشت. اختلالات خواب همچنین می‌توانند عملکرد شما را در محل کار تحت تأثیر قرار بدهند و باعث ایجاد تنش در روابط شوند و توانایی‌های شما را در انجام فعالیت‌های روزانه مختل کند.
انواع مختلف اختلالات خواب
انواع مختلفی از اختلالات خواب وجود دارد که برخی از آنها ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای هستند. چند مورد از انواع مختلف این اختلالات، در ادامه عنوان می‌شوند :
اینسومنیا (Insomnia)
اینسومنیا در واقع به معنای ناتوانی در خوابیدن یا عدم توانایی در خواب ماندن است. اینسومنیا می‌تواند به خاطر پروازهای طولانی مدت و مسافرت ایجاد شود و یا نشانه استرس، اضطراب، مشکلات هورمونی و یا مشکلات گوارشی باشد. اینسومنیا می‌تواند برای سلامت کلی شما مشکل‌ساز باشد همچنین می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:
- افسردگی (نحوه درمان افسردگی بدون دارو)
- مشکلات مربوط به تمرکز
- افزایش وزن
- کاهش میل جنسی
- اختلال در کار و یا عملکرد در مدرسه
متأسفانه اینسومنیا بسیار شایع است، به حدی که بیش از 50 درصد از بزرگسالان در مقطعی از زندگی خود با این بیماری درگیر بوده‌اند. این اختلال بیشتر در بین زنان مسن و میانسال مشاهده می‌شود.
اینسومنیا معمولاً به یکی از موارد زیر تقسیم می‌شود:
- مزمن : زمانی که اینسومنیا به طور مداوم به مدت 1 ماه ادامه داشته باشد.
- متناوب: زمانی که اینسومنیا به طور دوره‌ای برای فرد رخ می‌دهد.
- موقتی: هنگامی که فقط در چند شب دچار اینسومنیا می‌شوید.
آپنه خواب (Sleep apnea)
آپنه خواب زمانی قابل تشخیص است که فرد موردنظر در هنگام خواب، با توقف تنفس مواجه شود. این بیماری یک نوع بسیار خطرناک از نظر پزشکی و سلامتی است که باعث می‌شود بدن فرد بیمار، میزان اکسیژن کمتری را دریافت کند. همچنین می‌تواند باعث بیدار شدن و از خواب پریدن شخص از خواب بشود.
دو نوع از این آپنه وجود دارد :
- آپنه انسدادی ( obstructive sleep apnea ) : به زمانی گفته می‌شود که جریان هوا متوقف می‌شود زیرا راه تنفسی شخص، مسدود شده یا بیش از حد باریک است.
- آپنه مرکزی ( central sleep apnea ) به زمانی گفته می‌شود که مشکلی در ارتباط بین مغز و ماهیچه‌ای که تنفس را کنترل می‌کند وجود دارد.
پاراسومنیا (Parasomnias)
پاراسومنیا نوعی از اختلال خواب است که باعث حرکات و رفتارهای غیرمعمولی در طول زمان خواب می‌شود.
این حرکات عبارتند از: راه رفتن در خواب، صحبت کردن در خواب، ناله کردن، کابوس دیدن، شب ادراری، دندان قروچه و یا فشردن فک در خواب.
سندرم پای بی‌قرار (Restless leg syndrome)
سندرم پای بی‌قرار، زمانی است که فرد نیاز مبرم به حرکت دادن پاهایش را در خود احساس می‌کند. این تمایل گاهی با حس سوزن سوزن شدن در پاها همراه است. این علائم ممکن است در طول روز نیز خود را بروز دهند اما به طور کلی بیشتر در شب هنگام نمایان می‌شوند. سندرم پای بی قرار غالباً با برخی شرایط سلامتی دیگر مانند پارکینسون، نقص و اختلال بیش فعالی و نقص توجه خود را بروز می‌دهد، اما علت دقیق آن مشخص نیست.
نارکولوپسی (Narcolepsy)
نارکولوپسی با حملات خواب، قابل تشخیص است و هنگام بیدار شدن افراد رخ می‌دهد. در واقع این اختلال به این معناست که شخص بدون هیچ‌گونه هشدار قبلی احساس خستگی می‌کند و بدون هشدار به خواب می‌رود. همچنین این اختلال می‌تواند باعث فلج خواب شود که ممکن است منجر به ناتوانی فرد از نظر جسمی شود یعنی شخص نمی‌تواند بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب حرکت کند و حتماً باید مدت زمان معینی صبر کند. اگرچه نارکولوپسی می‌تواند به خودی خود نیز ایجاد شود، اما معمولاً با بیماری‌های اختلال عصبی مانند ام اس (MS) همراه است.
درمان اختلالات خواب
درمان اختلالات خواب بسته به نوع و علت آن بسیار متفاوت است. با این حال می‌توان گفت که درمان کردن آن شامل یکسری از روش‌های پزشکی، تغییر سبک زندگی و روان درمانی است. هنگامی که به مبتلا شدن خود یا اطرافیانتان مشکوک شدید، در قدم اول باید به روانشناس خوب و با تجربه در زمینه اختلالات خواب مراجعه کنید تا ایشان تشخیص قطعی و تخصصی خود را در مورد وجود اختلالات خواب در شما، ارائه دهد. پس از تشخیص این اختلالات، با پیشنهاد و مشاوره دادن در مورد تغییر سبک زندگی، می‌توان بخش بسیاری از این اختلال را درمان کرد. در مرحله بعدی، در صورت نیاز شما و تشخیص روانشناس، مرحله دارو درمانی نیز آغاز می‌شود تا به روانپزشک ارجاع داده شوید، تا به طور ادغامی با جلسات روان درمانی و دارو درمانی به بهبودی کامل برسید. فراموش نکنید که در مورد اختلالات خواب، هرچه سریع‌تر برای درمان خود اقدام کنید، راحت‌تر درمان خواهید شد.